Umowa pożyczki jest powszechnie znanym i bardzo często zawieranym rodzajem umowy. Jest to umowa nazwana, co oznacza, że reguluje ją kodeks cywilny. W kodeksie tym możemy znaleźć artykuł 720 § 1 mówiący, że: przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Na tej podstawie możemy stwierdzić, że jest to umowa konsensualna, a więc do jej zawarcia konieczna jest zgodna wola, zachodząca pomiędzy przynajmniej dwiema stronami. Istotą tej umowy jest przeniesienie prawa własności przez pożyczkodawcę na pożyczkobiorcę. Jednak to przeniesienie ma jedynie charakter czasowy. Dzieje się tak dlatego, że pożyczkobiorca jest zobowiązany od określonego w umowie zwrotu określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. W poniższym artykule postaramy się przybliżyć najważniejsze kwestie związane z umową pożyczki, skupiając się na umowie zawieranej przez osoby fizyczne.
Co powinna zawierać umowa pożyczki?
Zawierając tego rodzaju umowę musimy pamiętać o szeregu niezbędnych dla niej elementów. Stosowanie ich z pewnością może nam pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia ewentualnych problemów. Powinniśmy również pamiętać, że sama forma umowy również jest ważna. Optymalną formą będzie forma pisemna, jest to najlepsza opcja ze względu na możliwość wykorzystania jej później do celów dowodowych tzn. ad probationem.
Pierwsza informacja, którą nasza umowa powinna zawierać nie budzi wątpliwości – jest to wskazanie miejscowości zawarcia umowy i określenie daty. Następną kwestią jest określenie stron umowy. W tym miejscu należy wskazać kto jest pożyczkodawcą, a kto pełni rolę pożyczkobiorcy. W przypadku zawierania umowy przez osoby fizyczne, niezbędne będzie podanie danych personalnych umożliwiających ich identyfikację.
Przedmiot umowy pożyczki
W umowie należy określić jej przedmiot, który musi być precyzyjnie opisany. Mogą być nim pieniądze bądź rzeczy. W pierwszym przypadku powinna być sprecyzowana dokładna kwota finansowa. Następnym elementem jest okres obowiązywania umowy: Należy wskazać datę rozpoczęcia i zakończenia obowiązywania umowy pożyczki (kiedy pieniądze / rzeczy oznaczone co do gatunku mają zostać przekazane pożyczkobiorcy i kiedy te mają myć zwrócone).
W umowie mamy duże pole do swobodnego ustalania warunków zwrotu pożyczki. Umowa powinna zawierać informacje o terminie zwrotu pożyczonych pieniędzy / rzeczy (czy zwrot nastąpi jednorazowo, czy też w ratach), kwestie oprocentowania, jego wysokość i sposób naliczania odsetek; określenie waluty, którą zobowiązanie ma być spłacane. Można ustalić czy spłata ma nastąpić w formie przelewu, czy też w tradycyjnej formie gotówkowej. Można również rozstrzygnąć jak mają być spłacane odsetki, czy dopuszcza się wcześniejszą spłatę pożyczki. Jednak może się tak zdarzyć, że pożyczkobiorca zamiast wcześniejszej spłaty będzie raczej zainteresowany kwestią przedłużenia okresu na oddanie środków finansowych. W tej sytuacji również można zawrzeć to w umowie.
Inną ważną kwestią jest wskazanie warunków odstąpienia od umowy pożyczki. Możemy je określić zarówno dla pożyczkobiorcy jak i pożyczkodawcy. Mamy tu dowolność w ustalaniu okresu wypowiedzenia, czyli zastrzeżeniu czy można odstąpić od umowy z poprzedzającym okresem miesięcznym czy tygodniowym. W przypadku zaciągania pożyczki z zabezpieczeniem, trzeba uregulować również rzeczone zabezpieczenie. Należy sprecyzować przedmiot zabezpieczenia. Tym o czym nie możemy zapomnieć, a co stanowi o ważności umowy są podpisy zawierających ją stron.
Forma zawarcia umowy pożyczki
Umowę pożyczki do kwoty 1000 złotych można zawrzeć w dowolnej formie np. ustnej. Nowe formy komunikacji, jak np. e-mail, również mogą nam posłużyć jako sposób zawarcia umowy. Jednak pożyczkę powyżej 1000 złotych najlepiej, zawrzeć na piśmie. Art. 720 § 2 kodeksu cywilnego wskazuje, że dla pożyczki powyżej ww. kwoty wymagana jest forma dokumentowa. Nie zachowanie jej jednak nie powoduje nieważności zawartej umowy. Nie mamy tej sankcji przedstawionej w kodeksie, a co za tym idzie jest to forma zastrzeżona jedynie do celów dowodowych.
W związku z tym umowę pożyczki na kwotę powyżej 1000 złotych możemy zawrzeć w wyżej wspomnianej formie ustnej. Co więcej jak wynika z doktryny i orzecznictwa, taka umowa jest również skuteczna w przypadku zawarcia jej w sposób dorozumiany. W tym przypadku ważnej jest to, czy dane zachowanie mogło być obiektywnie odebrane jako chęć zawarcia umowy. Mogą to być różne zachowania w zależności od konkretnego kontekstu danej sytuacji.
Co jednak szczególnie istotnej, pomimo odformalizowania instytucji umowy pożyczki i co za tym idzie różnych możliwości jej zawierania, powinniśmy zdecydować się na najlepszą w tym przypadku formę pisemną. W razie ewentualnego sporu sądowego może mieć ona kluczowe znaczenie dla pożyczkodawcy, który dzięki niej będzie w stanie udowodnić zasadność swojego roszczeni.
Warunki zawarcia umowy pożyczki
Chcąc zawrzeć umowę pożyczki, aby była ważna musimy mieć na uwadze kilka podstawowych warunków.
Jak wcześniej opisaliśmy, jest to umowa konsensualna, a wiec na jej zawarcie obie strony muszą wyrazić zgodę. Umowa pożyczki wymaga zgody zarówno pożyczkodawcy, jak i pożyczkobiorcy. Obydwie strony muszą wyrazić jasną i jednoznaczną wolę udzielenia i przyjęcia pożyczki. Strony muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Zarówno pożyczkodawca, jak i pożyczkobiorca muszą posiadać zdolność do bycia stronami umowy. Oznacza to, że muszą być w pełni dorosłe i nie mogą być ubezwłasnowolnione. Żadna ze stron nie może działać pod presją. Strony muszą być świadome zawieranej umowy.
Zabezpieczenia dotyczące zwrotu pożyczki
W umowie warto zawrzeć klauzulę, na mocy której w przypadku popadnięcia w zwłokę przez pożyczkobiorcę, co do płacenia kolejnych rat, cała kwota stanie się natychmiastowo wymagalna.
Przy zawieraniu umowy warto skorzystać z instytucji poręczenia. Pożyczkobiorca może przedstawić poręczyciela, który w razie niemożności spłaty zobowiązań pożyczkowych przejmie odpowiedzialność za ich spłatę. Poręczyciel zobowiązuje się do spłaty pożyczki w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie jest w stanie tego zrobić. Może to być np. małżonek pożyczkobiorcy.
Warto wspomnieć także o art. 777 kodeksu postępowania cywilnego dostarcza nam interesującą instytucję dobrowolnego poddania się egzekucji. Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji należy zawrzeć w formie aktu notarialnego. Dzięki niemu możemy znacznie przyśpieszyć postepowanie sądowe.
Zastaw jako zabezpieczenie umowy pożyczki
Innym sposobem zabezpieczenia jest zastaw. W tym przypadku w razie niepłacenia przez kredytobiorcę, kredytodawca może zaspokoić się z zastawionej rzeczy. Jest to sposób kojarzący się głównie z lombardami, ale ma też miejsce np. w ofercie banków. Przedmiotem zastawu mogą być różne rzeczy stanowiące wartość, od biżuterii, poprzez samochody, aż po nieruchomości.
Zabezpieczenie zwrotu pożyczki – podstawa prawna
Kwestię zabezpieczenia zwrotu pożyczki nakreśla nam art. 7203 kodeksu cywilnego. Zabezpieczenie należy określić w umowie jeśli zawiera się umowę z osobą fizyczną i nie wiąże się bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. Określenie to ma wskazywać sposób zabezpieczenia, rzeczy lub prawa majątkowego będącego przedmiotem zabezpieczenia i jego wartość, albo określoną w inny sposób sumę zabezpieczenia. Prawidłowe ustanowienie zabezpieczenia jest szczególnie istotne z punktu widzenia pożyczkodawcy. To właśnie on ponosi konsekwencje braku określenia zobowiązania pożyczkobiorcy.
Sankcją braku tego określenia jest nieważność czynności prawnej zobowiązującej do ustanowienia zabezpieczenia, w konsekwencji czego zabezpieczenie nie powstaje. W ustawie, w art. 7203§ 3 ustanowiono górną granicę kwoty zabezpieczeń. Nie może ona przekraczać sumy kwoty pożyczki powiększonej o wysokość odsetek maksymalnych obliczonych bezpośrednio od tej kwoty za okres, na który została udzielona pożyczka, wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnej wysokości poza odsetkowych kosztów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Przepis ma na celu ochronę biorącego pożyczkę przed żądaniem pożyczkodawcy nadmiernego zabezpieczenia.
Zgoda małżonka pożyczkobiorcy na zawarcie umowy pożyczki
Jak podaje art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa. Polega ona na zachodzeniu pomiędzy małżonkami wspólności łącznej. Co więcej małżonkowie są zobowiązani wspólnie zarządzać majątkiem. Art. 37 § 1 k.r.o. wprowadza ponadto wyliczenie czynności, do których jest wymagana zgoda drugiego małżonka. Jest to katalog zamknięty i nie ma w nim jednak umowy pożyczki, z uwagi na to umowę tę może zawrzeć tylko jeden małżonek i nie musi uzyskać w tym celu zgody współmałżonka.
Przedawnienie roszczeń
Przedawnienie roszczeń dotyczy terminu, w którym pożyczkodawca ma prawo dochodzić spłaty pożyczki przed sądem. Zgodnie z przepisami prawa cywilnego, roszczenia z umowy pożyczki przedawniają się z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Oznacza to, że po upływie 3 lat od wymagalności roszczenia, pożyczkodawca traci prawo do dochodzenia spłaty pożyczki przed sądem. Warto jednak zauważyć, że przedawnienie może się przerwać lub zawiesić w wyniku określonych działań, takich jak wszczęcie postępowania sądowego czy zawarcie ugody między stronami.
W przypadku umowy pożyczki, jeśli pożyczkodawca chce dochodzić swoich roszczeń przed sądem, musi złożyć odpowiedni pozew przed upływem terminu przedawnienia. W przeciwnym razie, po upływie tego terminu, roszczenia pożyczkodawcy będą uznane za przedawnione. Powodem tego będzie brak możliwości egzekwowania tych roszczeń na drodze sądowej.
Zaobserwuj nasz profil na Facebooku!
