Podział majątku to niekiedy żmudny proces, szczególnie w przypadku, gdy ma miejsce podczas lub po rozwodzie lub separacji. Zanim jednak dojdzie do rozstrzygania kwestii majątkowych przy rozwodzie, warto pochylić się nad kilkoma pojęciami z zakresu tej tematyki. Warto zaznaczyć, że każda sytuacja jest inna i nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Jednak świadomość potencjalnych zagrożeń i umiejętność negocjacji z drugą stroną mogą pomóc osiągnąć bardziej satysfakcjonujący podział majątku.
Kiedy dokonuje się podziału majątku?
Podziału majątku wspólnego dokonuje się w rezultacie ustania wspólności za życia małżonków – zazwyczaj po rozwodzie). Podziału majątku dokonuje się również w wyniku śmierci jednego z nich. Zatem podziału majątku można dokonać w dwojaki sposób – w drodze umowy bądź na podstawie orzeczenia sądowego (na podst. art. 1037 KC w zw. z art. 46 KRO – odsyłającym do przepisów o podziale spadku).
W przypadku rozwodu małżonkowie dzielą majątek wspólny na pół, chyba że zdecydują się na inny podział. Warto zaznaczyć, że niektóre dobra, takie jak spadki czy darowizny nabyte wyłącznie przez jednego z małżonków, nie podlegają podziałowi.
Należy zaznaczyć, że przed zawarciem związku małżeńskiego lub w jego trakcie istnieje możliwość zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, która może zmieniać zasady majątkowe przewidziane przez Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy dla małżeństwa i umożliwi uregulowanie kwestii majątkowych według indywidualnych ustaleń małżonków.
Podział majątku po rozwodzie
Umowny podział majątku wspólnego może zostać dokonany w dowolnej formie, gdyż nie zastrzeżono tu żadnej konkretnej w przepisach ustawy. Jeżeli jednak w skład dzielonego majątku wchodzi nieruchomość, umowa powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego (por. art. 1037 § 2 KC). W doktrynie przeważa stanowisko, iż małżonkowie nie mogą przy podziale majątku ustalić nierównych udziałów.
W sytuacji, gdy rozwodzącym się małżonkom zależy na szybkim i skutecznym podziale majątku, warto rozważyć polubowny sposób jego dokonania. Kancelaria Radcy Prawnego Lidia Makarska w Osielsku świadczy mediacje w sprawach rozwodowych. Częścią takich rozmów mediacyjnych mogą być ustalenia dotyczące dotychczasowego majątku wspólnego małżonków. Właściwie poprowadzona mediacja, zakończona ugodą, stanowi pewną alternatywę dla długotrwałego postępowania przed sądem.
Podział majątku w drodze sądowej
Jednak w razie braku możliwości zgodnego podziału może tego dokonać sąd rejonowy w postępowaniu nieprocesowym na żądanie jednego z małżonków, spadkobiercy małżonka, nabywcy spadku lub udziału w nim, prokuratora (art. 7 KC) i Rzecznika Praw Obywatelskich. Sąd orzeka nie tylko o samym podziale, ale i o roszczeniach z tytułu spłaty długu jednego z małżonków z majątku wspólnego, o żądaniu ustalenia nierównych udziałów, o żądaniu zwrotu nakładów na majątek odrębny bądź na majątek wspólny. Istotną różnicą względem podziału umownego jest też fakt, iż sądowy podział obejmuje cały majątek (w przeciwieństwie do możliwości podziału części majątku w umowie). Ponadto strony zawsze mają możliwość przedstawienia swoich propozycji podziału i próby osiągnięcia porozumienia w tej kwestii.
Zarówno w przypadku podziału przez Sąd, jak poprzez pozasądowe porozumienie stron, ważne jest, aby podział był przeprowadzony w sposób sprawiedliwy i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Więcej o rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego piszemy w tym artykule.
